Link

28 Ιαν 2013

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΙΑΣΜΕΝΩΝ ΔΩΡΩΝ


Θεία Λειτουργία τν Προηγιασμένων Δώρων

ρχιμανδρίτου π. Μιλτιάδου Μίτσελλ.
Θεολόγου – εροκήρυκος 
. Μητροπόλεως Καρπάθου & Κάσου,
φημερίου . Ν. Μεταμ. Το Σωτρος θους


    Στν ρθόδοξη παράδοσή μας, ν κα χουν γραφε κα λλες, χουμε ν χρήσει τρες Θεες Λειτουργίες, ο ποες φέρουν τ νομα το γίου πο τς συνέγραψε, καθς κα τν Θεία Λειτουργία τν Προηγιασμένων Δώρων.

 α) Θεία Λειτουργία το γωάννου τοΧρυσοστόμου ποία τελεται λες τς καθημερινές, τς Κυριακς κα τς ορτς τοῦἔτους, πλν τν 12 μερν πο θ ναφέρουμε στ συνέχεια

β) Ατ το Μεγάλου Βασιλείου, μ δομ δια μ ατν το γ. ωάννου το Χρυσοστόμου (διαφέρουν τ συστατικ λόγια, κάποιες εχές, ντ το «ξιόν στι» ψάλλουμε τ «π σο χαρε Κεχαριτωμένη» κα πισθάμβωνος εχή), μόνο πο ο εχς εναι μακροσκελέστερες π ατν το Χρυσοστόμου, κα γενικότερα διακρίνεται γι τν μεγαλοπρέπειά της. Τελεται 10 φορς τν χρόνο: Τς 5 Κυριακές της γίας κα Μεγάλης Τεσσαρακοστς, τ πρω τς Μεγάλης Πέμπτης κα το Μεγάλου Σαββάτου, τς παραμονς τν Χριστουγέννων κα τν Θεοφανείων κα τν μέρα μνήμης το συγγραφέα τς Μεγάλου Βασιλείου (1η Ιανουαρίου).

 γ) Ατ το γίου ακώβου το δελφοθέου, ποία εθισται ν τελεται δς το τους, κατ τν μέρα μνήμης... το συγγραφέως τς (23 κτωβρίου) κα μία Κυριακ μετ τ Χριστούγεννα.  Τελεται στν σολέα (τν χρο μεταξύ το ερο Βήματος κα το κυρίως Ναο), μ τν λειτουργ ν βλέπει πρς δυσμς (πρς τν λαό). λειτουργς φέρει λευκ μφια (κα ο συλλειτουργοί του), ν ἐὰν ερουργε ρχιερέας, ατς δν φέρει Σάκκο, λλ ντ’ ατο φελώνιο πολυσταύριο (κα φυσικ μοφόριο). Τ χαρακτηριστικ ατς τς Θείας Λειτουργίας εναι τι τ για μετ τν Καθαγιασμ δν «συστέλλονται», πως συμβαίνει στς λλες δύο λειτουργίες, κα ο πιστο κοινωνον πως κα ο ερες, χωριστ τν ρτο (Σμα Χριστο), κα χωριστ τν Ονον (Αμα Χριστο). Ατ σ πολυπληθες νορίες χει πρακτικς δυσκολίες, παιτε δύο ερες, στε νας  ν μεταδίδει Τν γιο ρτο, κα λλος τν γιον Ονον, κα ἐὰν προσέλευση τν πιστν εναι κόμη μεγαλύτερη, πολλαπλάσιοι τν δύο ερέων. ποστολικ Θεία Λειτουργία το γ. ακώβου το δελφοθέου, εναι ρχαιότερη λων, κα πάνω σ’ ατν βασίστηκαν ο πόμενες.

 Ο τρες ατς Θεες Λειτουργίες (σ ντίθεση μ τν «Προηγιασμένη» πως πλ τν ποκαλε λαός μας, κα τν ποία θ ξετάσουμε στν συνέχεια), χουν Πασχάλιο κα ναστάσιμο χαρακτήρα.  ποτελον χαρμόσυνο, πανηγυρικ κα πινίκιο Μυστήριο. περίοδος τς γίας κα Μεγάλης Τεσσαρακοστς, πλν τν Σαββάτων κα τν Κυριακν (ποτε τελεται κανονικ Θεία Λειτουργία το Χρυσοστόμου κα το Μεγάλου Βασιλείου ντίστοιχα), ποτελε περίοδο «πένθιμη», φο μ τ τέλος της, θ κληθομε ν ζήσουμε τ χραντο Πάθος κα τν Σταύρωση Το Κυρίου. Εναι περίοδος νηστείας, προετοιμασίας, προσευχς, περισυλλογς κα μετανοίας. Γι ατ ο κκλησιαστικο κανόνες παγορεύουν ρητά, τν τέλεση  Θείας Λειτουργίας τς καθημερινές, τς Σαρακοστς, διότι «χαρμόσυνος» χαρακτήρας τς Θείας Λειτουργίας, δν συνάδει μ τ πένθιμον τς περιόδου.

Ο πιστο μως, σ ντίθεση μ τν σύγχρονο νθρωπο, θελαν ν «κοινωνον» πι συχνά. Δν δύναντο ν περιμένουν π τν Κυριακ ως τ πόμενο Σάββατο γι ν «μεταλάβουν» τν χράντων Μυστηρίων. Δν φρόντιζαν μόνο γι τν λικ τροφ το σώματος, πως κάνει νθρωπος τς ποχς μας. πιθυμοσαν κα λαχταροσαν τν κατεξοχν πνευματικ τροφή, τν Θεία Εχαριστία. Κα ταν κοινωνοσαν πλημμύριζε παρξή τους αωνιότητα κα χαρά, δηλαδ Χριστό. πότε κκλησία, γι ν μν στερήσει τν πνευματικ τροφ π τ Μέλη της, ατ τ Πανάγιον Σμα κα Πανακήρατον Αμα το Κυρίου μας, «ες φεσιν μαρτιν κα ες ζων αώνιον», ρισε τν μετάληψη π Προηγιασμένα για.

Λέγοντας  «Προηγιασμένα», πως τ λέει καί  λέξη, ννοομε τόν ρτο καί τόν  ονο, τ ποία χουν καθαγιασθε προηγουμένως, σ προηγούμενη δηλαδή Θεία Λειτουργία. Συγκεκριμένα τίς  Κυριακς ( κα τ Σάββατα) τς Μεγάλης Τεσσαρακοστς, ο ερες δν ξάγουν πως συνήθως «ναν μνό», τ «κυβοειδς» τεμάχιο ρτου πο τοποθετεται στ κέντρο το Δισκαρίου, κα πο μετ τν Καθαγιασμ θ γίνει τ Σμα το Κυρίου. ν πρόκειται ν τελεστον δύο Προηγιασμένες μέσα στν ρχόμενη βδομάδα (Τετάρτη κα Παρασκευή), ερέας ξάγει π τ πρόσφορο ( κα π λλα «ψωμένα» πρόσφορα) μ τν γία Λόγχη, δύο πιπλέον μνούς, τος τοποθετε στ γιο Δισκάριο, μαζ μ ατν πο θ χρησιμοποιηθε στν «τρέχουσα»  Θεία Λειτουργία, μαζ μ τν μερίδα τς Θεοτόκου, τς μερίδες τν ννέα Ταγμάτων κα τν μερίδα το οκείου πισκόπου. Τος δύο πιπλέον μνος ερέας μετ τν καθαγιασμό, θ τος «μβαπτίσει» στ Τίμιο Αμα το Κυρίου μας πο βρίσκεται στ γιο Ποτήριο, κα στν συνέχεια θ τος τοποθετήσει, (θ τος «φυλάξει») στ μικρ ρτοφόριο (μεταλλικ συνήθως κουτί, πο παραμένει πάνω στν γία Τράπεζα, ατν τν περίοδο), μέχρι τν μέρα κα ρα πο θ τελεστε Προηγιασμένη.

ρχικ  ο μοναχο  κα  ο πιστοί, πλώς  κοινωνούσαν  τν  Τετάρτη καί τήν Παρασκευή,   χωρίς νά προηγηθεί κάποια κολουθία. πειδ μως τήν ποχ κείνη Νηστεία σήμαινε ποχ τροφς μέχρι τν δύση το λίου, λογικ ταν  πιστος ν «κατακλείει» τν Νηστεία, μεταλαμβάνοντας μετ τν σπερινό. Ατ τν πρακτικ κολουθε μέχρι σήμερα κκλησία μας.

Τν Τετάρτη,  Προηγιασμένη τελεται κανονικ «σπερινή». μως τίς Παρασκευς τς γίας κα Μεγάλης Τεσσαρακοστς τό πόγευμα, τελεται  κολουθία τν «Χαιρετισμν» στν περαγία Θεοτόκο, ποτε Προηγιασμένη τελεται τ πρω τς Παρασκευς.

Μέ τόν  σπεριν συμπλέκονται τροπάρια κατανυκτικά, ο ερες φέρουν πένθιμα μφια, γία Τράπεζα κα τ Τίμια Δρα εναι σκεπασμένα μ μαρα καλύμματα, ο εχς εναι γεμάτες συντριβ κα ταπείνωση. «Μυστικωτέρα ες πν τελετ γίνεται» (γ. Θεόδωρος Στουδίτης).

Κατά τήν διάρκεια τς Λειτουργίας τν Προηγιασμένων Δώρων, ερέας κλείνει τν ραία Πύλη κα λέγοντας χαμηλόφωνα τ «Δι εχν τν γίων …», κα πάνω στν γία Τράπεζα, π το «ντιμηνσίου» νοίγει τ μικρ ρτοφόριο, κα μ μεγάλη προσοχ κα συντριβή, μεταφέρει τ Προηγιασμένα για (τν καθαγιασμένο μν πο εναι μβαπτισμένος στ Ζωήρυτον Αμα Το Κυρίου), π τ μικρ ρτοφόριο, στ γιο Δισκάριο, τοποθετε π ατο τν στερίσκο κα τ μέλαν κάλυμμα, τ μεταφέρει στν γία Πρόθεση, βάζει κρασ στ γιο Ποτήριο, τ σκεπάζει κα καλύπτει μφότερα τ για μ τν «έρα», λέγοντας χαμηλόφωνα μόνο τ «Δι εχν …».

    Μετ  τν  Κυριακ  προσευχ (τ «Πάτερ  μν»), γίνεται   μετάληψη τν πιστν, καί κολουθε πισθάμβωνος εχ κα πόλυση. Ο πιστο μ κατάνυξη παίρνουν τ ντίδωρο, κα μ τν Χριστ ν πλημμυρίζει τν παρξή τους, νισχυμένοι κα νδυναμωμένοι, πιστρέφουν στν καλ γώνα. πιστρέφουν στ στάδιο τν ρετν πως περιγράφει νας πέροχος μνος τς περιόδου ατς τν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, που μ πλα τν πίστη, τν προσευχή, τν νηστεία κα τν λεημοσύνη, θ πολεμήσουν τν Διάβολο, κα τν Μεγάλη βδομάδα, πότε νικητς πλέον θ ορτάσουν τν πανέκλαμπρη κα πανευφρόσυνη μέρα τς ναστάσεως το Κυρίου.

   Είθε στν περοχο  Κατηχητικ Λόγο το γίου ωάννου το Χρυσοστόμου, πο θ ναγνωσθε κα φέτος π τν ερέα στν ναστάσιμη Θεία Λειτουργία, ν συμπεριληφθομε στος π τς πρώτης ρας ργασαμένους, στε ν χουμε «κερδίσει», κα χι ν μς «χαριστε» συμμετοχή, στ Οράνιο Δεπνο, πο μς καλε Σωτήρας Χριστός. μήν.




ΠΗΓΗ:
ΡΩΜΑΊΪΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ
20.03.2013